Co to jest zniesławienie (pomówienie)?
Zniesławienie, często utożsamiane z pomówieniem czy oszczerstwem, to czyn polegający na przekazywaniu fałszywych stwierdzeń na temat osoby lub instytucji, które szkodzą jej reputacji. W polskim prawie, zarówno w doktrynie prawniczej, jak i w orzecznictwie, terminy te traktowane są jako synonimy. Zniesławienie godzi w dobre imię i cześć zewnętrzną, czyli w sposób, w jaki dana osoba lub podmiot jest postrzegany przez innych. Może przyjąć formę przypisania nieprawdziwych cech, poglądów, zarzucenia popełnienia czynu, którego dana osoba nie popełniła, lub fałszywego oskarżenia. Kluczowe dla wykazania przestępstwa jest to, aby taka informacja dotarła do osób trzecich, co oznacza, że musi zostać publicznie przekazana w jakiejkolwiek formie.
Zniesławienie – czym jest i co za to grozi?
Zniesławienie, definiowane jako przekazywanie fałszywych stwierdzeń szkodzących reputacji, jest w polskim porządku prawnym uznawane za przestępstwo. Jest to działanie umyślne, które ma na celu pogorszenie percepcji pomawianej osoby w oczach innych. Konsekwencje prawne mogą być dotkliwe. Za popełnienie tego czynu grozi grzywna, ograniczenie wolności, a nawet pozbawienie wolności do roku. W przypadku, gdy zniesławienie zostanie popełnione za pośrednictwem środków masowego przekazu, takich jak internet, telewizja czy radio, odpowiedzialność karna jest surowsza, a kara pozbawienia wolności może sięgnąć wspomnianego roku. Sąd ma również możliwość orzeczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego lub skierowania środków na cel społeczny.
Zniesławienie (pomówienie) – art. 212 Kodeksu karnego
W polskim systemie prawnym zniesławienie jest uregulowane w artykule 212 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem, kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono za pomocą środków masowego komunikowania, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Zniesławienie jest przestępstwem prywatno-skargowym, co oznacza, że jego ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że interes społeczny wymaga inaczej.
Kiedy zniesławienie jest przestępstwem?
Zniesławienie – kiedy dochodzi do przestępstwa?
Do popełnienia przestępstwa zniesławienia dochodzi, gdy spełnione są pewne kluczowe przesłanki. Po pierwsze, informacja musi być fałszywa, a po drugie, musi ona naruszać dobre imię lub reputację osoby lub podmiotu, której dotyczy. Istotne jest również to, że informacja ta musi dotrzeć do osób trzecich, czyli zostać przekazana poza krąg najbliższych osób pokrzywdzonego. Zniesławienie może być popełnione w różnorodnych formach – ustnie, pisemnie, za pomocą gestu, mema internetowego, znaku czy innej formy komunikacji. Ważne jest, aby czyn był umyślny, a sprawca miał świadomość, że przekazuje informacje, które mogą zaszkodzić reputacji innej osoby.
Prawda jako obrona przed zarzutem zniesławienia
Kluczową i najsilniejszą obroną przed zarzutem zniesławienia jest prawda. Zgodnie z prawem, nie ma przestępstwa zniesławienia, jeżeli zarzut jest prawdziwy. Dotyczy to sytuacji, gdy informacja jest prawdziwa i została przekazana niepublicznie. Ponadto, nawet jeśli informacja jest prawdziwa, ale została przekazana publicznie, nie będzie stanowiła przestępstwa, jeśli służy obronie społecznie uzasadnionego interesu lub dotyczy postępowania osoby pełniącej funkcje publiczne. Warto jednak pamiętać, że granica między uzasadnioną krytyką a zniesławieniem jest cienka, a myślenie wolności słowa jako prawa do artykułowania domysłów czy manipulowania faktami może prowadzić do konsekwencji prawnych.
Jakie są konsekwencje zniesławienia?
Kara za zniesławienie – grzywna, ograniczenie wolności czy więzienie?
Konsekwencje prawne zniesławienia są zróżnicowane i zależą od okoliczności popełnienia czynu. Podstawowa kara za zniesławienie to grzywna, która może przyjąć formę jednorazowej wpłaty lub określonej liczby stawek dziennych. Alternatywnie, sąd może orzec karę ograniczenia wolności, polegającą na pracach społecznych lub potrąceniu części wynagrodzenia. W najpoważniejszych przypadkach, gdy zniesławienie zostanie popełnione za pomocą środków masowego przekazu, sprawcy grozi również kara pozbawienia wolności do roku. Dodatkowo, sąd może zasądzić nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, stanowiącą formę rekompensaty za doznaną krzywdę moralną i naruszenie dóbr osobistych, lub skierować środki na wskazany cel społeczny.
Zniesławienie w internecie – surowsza odpowiedzialność
W dobie cyfryzacji coraz częściej do zniesławienia dochodzi za pośrednictwem internetu. Należy podkreślić, że internet nie chroni przed odpowiedzialnością prawną, a identyfikacja sprawców jest zazwyczaj możliwa. Co więcej, zniesławienie w internecie, podobnie jak w innych mediach masowego przekazu, wiąże się z surowszą odpowiedzialnością karną. Zgodnie z Kodeksem karnym, jeśli czyn zniesławienia zostanie popełniony za pomocą środków masowego komunikowania, kara może obejmować pozbawienie wolności do roku. Dotyczy to publikacji na portalach społecznościowych, forach internetowych, blogach, a także wysyłania wiadomości e-mail do wielu odbiorców. Należy pamiętać, że każde naruszenie dóbr osobistych w sieci może skutkować nie tylko odpowiedzialnością karną, ale także cywilną, w ramach której poszkodowany może dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia.
Jak bronić się przed zniesławieniem?
Zgłoszenie zniesławienia i dochodzenie roszczeń
Osoba, która padła ofiarą zniesławienia, ma szereg możliwości obrony i dochodzenia swoich praw. Przede wszystkim, może podjąć działania polubowne, wysyłając do sprawcy wezwanie do zaprzestania naruszeń, w którym domaga się usunięcia szkodliwej treści i ewentualnie opublikowania sprostowania. Jeśli działania te nie przyniosą rezultatu, pokrzywdzony może złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do organów ścigania (policji lub prokuratury), co wszcznie postępowanie karne. Alternatywnie, lub równolegle, można wystąpić z powództwem cywilnym do sądu cywilnego, domagając się odszkodowania za poniesione straty materialne oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną. W przypadku zniesławienia w internecie, istotne jest zabezpieczenie dowodów, takich jak zrzuty ekranu czy archiwalne kopie stron.
Możliwe obrony przed zarzutem zniesławienia
Istnieje kilka ścieżek obrony w przypadku postawienia zarzutu zniesławienia. Najważniejszą z nich jest udowodnienie prawdziwości przekazanej informacji. Jeśli twierdzenia są zgodne z prawdą, nie można mówić o przestępstwie zniesławienia. Inną formą obrony może być wykazanie, że zarzut służył obronie społecznie uzasadnionego interesu lub dotyczył postępowania osoby pełniącej funkcje publiczne. Należy również rozważyć, czy przekazana informacja rzeczywiście naruszyła dobra osobiste, czy też była jedynie konstruktywną krytyką. Warto odróżnić zniesławienie od zniewagi (art. 216 k.k.), która dotyczy naruszenia czci wewnętrznej (godności osobistej), podczas gdy zniesławienie koncentruje się na czci zewnętrznej (reputacji). W każdym przypadku, skonsultowanie się z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w prawie karnym i prawie prasowym jest kluczowe dla skutecznej obrony.
Nazywam się Dorota Jagodzińska. W swojej pracy łączę kreatywność z dbałością o szczegóły, tworząc treści, które angażują i inspirują. Uwielbiam podejmować nowe wyzwania i odkrywać różnorodne tematy.
